คุณสมบัติหลัก 5 ประการของโลหะมีดังนี้:
1. ความเป็นโลหะเงา
โลหะมีพื้นผิวที่เงางามและสะท้อนแสง เนื่องจากอิเล็กตรอนของมันมีปฏิสัมพันธ์กับแสง ตัวอย่างเช่น ทองคำและเงินมีชื่อเสียงในเรื่องลักษณะเงางามของมัน ซึ่งทำให้มันเหมาะสำหรับการใช้ทำเครื่องประดับและวัตถุตกแต่ง
2. ความสามารถในการนำไฟฟ้าสูง
โลหะเป็นตัวนำไฟฟ้าที่ยอดเยี่ยม เนื่องจากอิเล็กตรอนชั้นนอกของมันสามารถเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ ทองแดงและอลูมิเนียมมักถูกใช้ในสายไฟและวงจรไฟฟ้าเนื่องจากคุณสมบัติพิเศษนี้
3. มีการนำความร้อนสูง
โลหะถ่ายเทความร้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้มันเหมาะสำหรับการใช้งานเช่นภาชนะทำอาหาร (เช่น หม้อสแตนเลส) และตัวระบายความร้อนในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ คุณสมบัตินี้เกิดจากการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนอิสระและการสั่นของโครงสร้างผลึกภายในเนื้อโลหะ
4. ความถ่วงและความยืดหยุ่น
ความถ่วง: โลหะสามารถตีหรือกดให้เป็นแผ่นบางๆ โดยไม่แตกหัก ตัวอย่างเช่น ทองคำสามารถตีให้เป็นแผ่นทองคำเปลวที่บางมาก
ความยืดหยุ่น: โลหะสามารถรีดเป็นลวดได้ ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือทองแดง ซึ่งถูกนำมาใช้ในการผลิตสายเคเบิลอิเล็กทรอนิกส์
5. ความหนาแน่นและแรงดึงสูง
โลหะส่วนใหญ่มีมวลมากต่อหน่วยปริมาตร (ความหนาแน่น) และมีพันธะระหว่างอะตอมที่แข็งแรง ส่งผลให้มีความแข็งแรงทางกล เช่น เหล็กกล้าซึ่งเป็นโลหะผสมของเหล็กกับคาร์บอน มักถูกนำไปใช้ในงานก่อสร้างเนื่องจากมีความแข็งแรงทนทานและความเหนียวสูง
คุณสมบัติเหล่านี้เกิดจากพันธะโลหะในโลหะ โดยอิเล็กตรอนอิสระจะยึดไอออนบวกของโลหะเข้าไว้ด้วยกันในโครงสร้างตาข่าย